Autor: inicjatywaup

Wielu z nas nie może doczekać się czasów, gdy katastrofalne rządy prof. Piotra Borka będą już tylko odległym złym wspomnieniem. Póki co jednak musimy zmagać się z licznymi szkodami, jakie wyrządził on Uczelni, a także z manipulacjami, które upowszechnia za pośrednictwem mediów o dość określonym profilu ideologiczno-politycznym. Wpis jest długi, ale zachęcamy do jego uważnej lektury.

1) Łamanie prawa do ostatniej chwili

Zanim przejdziemy do medialnych wypowiedzi prof. Borka, chcielibyśmy zwrócić uwagę, że jako rektor UKEN łamał on prawo dosłownie do ostatnich godzin swojego urzędowania. Oto krótka historia rzekomego przywracania do pracy bezprawnie zwolnionego profesora Łukasza Zweiffla.

Wyrokiem z 5 grudnia 2024 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nakazał Rektorowi przywrócić prof. Zweiffla do pracy. Wszelkie argumenty strony pozwanej o rzekomej niemożności przywrócenia go do pracy (np. z powodu likwidacji Instytutu Nauk o Polityce i Administracji) zostały przez sąd oddalone. Prof. Borek, który pomimo braku jakiejkolwiek wygranej sprawy sądowej konsekwentnie odwoływał się od każdego niekorzystnego wyroku – nie bacząc na to, że naraża budżet Uczelni na kolejne niepotrzebne koszty – wniósł apelację do Sądu Okręgowego. Apelacja ta została oddalona w dniu 28 października 2025 r. jako bezzasadna. Kilka dni temu dotarło do nas pisemne uzasadnienie tego wyroku, którego niektóre ważne punkty pozwolimy sobie tutaj przywołać. Mają one znaczenie nie tylko dla oceny łamania prawa przez prof. Borka, ale również dla oceny twierdzeń, które wygłasza on obecnie w przestrzeni publicznej.

Sąd II instancji potwierdził, że wypowiedzenie prof. Zweifflowi umowy o pracę „nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę na czas nieokreślony (art. 30§4 k.p.)”. Przepis ten „zobowiązuje pracodawcę do wskazania rzeczywistych przyczyn wypowiedzenia stosunku pracy”. Tymczasem, jak czytamy w dokumencie, zeznania byłego rektora UKEN

potwierdziły ustalenia sądu I instancji i potwierdziły, że przeprowadzając restrukturyzację uczelni poprzez likwidację instytutów, zmniejszanie kadry naukowo-badawczej, uczelnia nie wypracowała żadnych kryteriów oceny pracowników, które mogłyby posłużyć do oceny przydatności pracowników pod kątem dalszego ich zatrudnienia oraz nowych wyzwań naukowo-badawczych. Zeznania potwierdziły, że decyzja o zwolnieniu powoda nie zawierała jasno określonych przyczyn jego zwolnienia.

I dalej:

W ocenie Sądu proces restrukturyzacji nie podlegający ocenie sądu nie zwalniał strony pozwanej od przeprowadzenia rzetelnego procesu weryfikującego pracowników oraz określenia kryteriów decydujących o zwolnieniu. Postępowanie wykazało, że pomimo podjęcia procesu restrukturyzacji, nie opracowano żadnej procedury ocennej. Z zeznań świadków wynika, że pracownicy wiedzieli o zmianach organizacyjnych uczelni, przejawiających się w likwidacji „starych” instytutów, powstaniem nowych instytutów, ale tylko część z nich posiadła wiedzę, że może złożyć oświadczenie o chęci dalszego zatrudnienia, na podstawie których podejmowano decyzje o dalszym zatrudnieniu w nowopowstałych instytutach.

Sąd jednoznacznie stwierdził, że restrukturyzacja „nie może stanowić samodzielnej przesłanki zwolnienia”.

Za chwilę opiszemy działania byłego rektora pozorujące przywrócenie prof. Zweiffla do pracy, ale najpierw przywołamy jeszcze jeden fragment uzasadnienia wyroku:

Przedstawione przez apelującego [ówczesnego rektora UKEN] okoliczności potwierdzają, że strona pozwana nie realizuje pkt II wyroku sądu I Instancji zatem powód podjął przewidziane prawem czynności przymuszające i zmierzające do jego realizacji, co nie może stanowić o jego negatywnej ocenie. Okoliczności podnoszone w apelacji, że powód pozostaje w stosunku pracy, który uniemożliwia jego zatrudnienie i nie zamierza z niego zrezygnować jest bezzasadny. Po pierwsze zatrudnienie u innego pracodawcy w trakcie trwania procesu o przywrócenie do pracy nie stanowi przesłanki przemawiającej przeciwko przywróceniu do pracy. Po drugie z treści pism procesowych i oświadczenia złożonemu sądowi I instancji nie wynika aby powód odmawiał rezygnacji z obecnego zatrudnienia.

A jak wyglądały działania prof. Borka w sprawie prof. Zweiffla? Pokrótce: prof. Zweiffel już od czerwca br. kontaktował się wielokrotnie z władzami UKEN w sprawie wykonania wyroku sądowego polegającego na przywróceniu go do pracy. 1 października, po złożeniu kolejnego oświadczenia o gotowości podjęcia pracy, prof. Zweiffel usiłował bezpośrednio w rektoracie zdobyć wiedzę dotyczącą swojego statusu, jednak takiej wiedzy nie uzyskał. 2 października br. ówczesny rektor Borek argumentował w trakcie rozprawy sądowej, że po zmianach w strukturze Uczelni nie ma możliwości zapewnienia prof. Zweifflowi pensum dydaktycznego, a co za tym idzie – nie ma możliwości przywrócenia go do pracy. Tymczasem, wbrew wszelkiej logice, 10 października 2025 r. prof. Borek wystosował do dr. hab. Łukasza Zweiffla informację o przywróceniu go do pracy, ale – uwaga! – od dnia 1 października 2025 r., czyli z mocą wsteczną.

Wydawałoby się, że tym samym rektor wykonał wyrok sądowy – ale to przecież nie w stylu prof. Borka. Po pierwsze, niepoinformowanie prof. Zweiffla przed rozpoczęciem nowego roku akademickiego o przywróceniu do pracy postawiło go w sytuacji, w której musiał zabezpieczyć swoje interesy życiowe, podejmując zatrudnienie w innej uczelni. Po drugie, zatrudniając prof. Zweiffla przed uzyskaniem przez niego zaświadczenia lekarskiego o zdolności do pracy, prof. Borek postąpił niezgodnie z prawem. Po trzecie, bez ustalenia z prof. Zweifflem warunków zatrudnienia i zakresu obowiązków, były rektor przydzielił mu obowiązki dydaktyczne, a następnie zarzucił mu niewywiązywanie się z tych obowiązków. Wreszcie po czwarte, prof. Borek oskarżył prof. Zweiffla o wprowadzenie UKEN w błąd w kwestii zatrudnienia w innej uczelni. Te sprokurowane zarzuty zostały wykorzystane przez byłego rektora, aby – uwaga! – powziąć zamiar rozwiązania stosunku pracy z prof. Zweifflem bez wypowiedzenia. O zamiarze tym w imieniu rektora powiadomił związki zawodowe działające w Uczelni zastępca kierownika działu kadr w dniu – co ważne – 7 listopada 2025 r. Jednak jak wiemy z komunikatów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, to właśnie tego dnia prof. Borek został zniesiony z funkcji rektora UKEN. Potwierdza to najnowsza uchwała Rady Uczelni, która wstrzymuje od dnia 7 listopada 2025 r. dodatek zadaniowy przyznany prof. Borkowi w związku z pełnieniem przez niego funkcji rektora. Czy zatem powiadomienie o zamiarze zwolnienia (ponownego!) prof. Zweiffla w ogóle należy uznać za skuteczne?

W odpowiedzi na rzeczone powiadomienie napisaliśmy w oficjalnym stanowisku, co następuje:

Wszelkie zarzuty pod adresem dr. hab. Zweiffla, które zostały wskazane w przedmiotowym piśmie, nie wynikają z zaniedbań pracownika, ale ze sposobu działania pracodawcy, który doprowadził do zaistniałej sytuacji. W działaniach pracodawcy dostrzegamy w najlepszym razie chaos i zaniedbania, a w najgorszym – złą wolę i chęć odwetu na pracowniku, który ośmielił się zakwestionować sądownie legalność swojego zwolnienia z Uczelni. Wykonanie wyroku sądowego poprzez deklaratywne przywrócenie dr. hab. Łukasza Zwieffla do pracy miało, w naszej opinii, charakter pozorowany. Wszelkie okoliczności wskazują na to, że prawdziwym celem działań Rektora UKEN było rzekome wykonanie wyroku sądowego poprzez formalną decyzję o przywróceniu pracownika do pracy (z mocą wsteczną) i jednocześnie uniemożliwienie mu faktycznego powrotu do pracy. Opisane powyżej działania pracodawcy wyczerpują, naszym zdaniem, znamiona uporczywego naruszania praw pracowniczych, tj. czynu określonego w art. 218 § 1a kk.

Do ostatniej chwili prof. Borek kpił sobie z prawa i z wyroków sądowych.

2) Fałszywe tezy prof. Piotra Borka wygłaszane w mediach

Prof. Piotr Borek próbuje brylować w mediach, rozpowszechniając swoją fałszywą narrację. Narrację, dodajmy, którą wsparła wcześniej Rada Uczelni w swojej uchwale z 9 września 2024 r. Wielokrotnie zadawaliśmy kłam tej narracji, ale wobec ostatnich wypowiedzi prof. Borka chętnie zrobimy to po raz kolejny.

Główne tezy, które rozgłasza prof. Borek, są następujące:

1) W 2020 roku Uczelnia znajdowała się w katastrofalnej sytuacji finansowej.

2) W związku z powyższym, w uczelni konieczna była drastyczna restrukturyzacja, a jej niezbędnym elementem było zwolnienie kilkudziesięciu pracowników.

3) Restrukturyzację zatwierdził ówczesny minister Przemysław Czarnek, przekazując Uczelni na ten cel 10 milionów złotych.

4) Odwołanie go z funkcji rektora nie ma podstaw merytorycznych, a jest jedynie efektem wściekłych ataków ze strony Pewnego Bardzo Złego Związku Zawodowego oraz zemsty środowisk lewicowych, reprezentowanych przez ministrów Wieczorka i Kulaska.

Wszystkie powyższe tezy są nieprawdziwe, a prof. Borek świadomie wprowadza opinię publiczną w błąd.

1) Sytuacja finansowa ówczesnego Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie nie była w 2020 r. katastrofalna, co potwierdzają liczne dokumenty.

a) Ze Sprawozdania z wykonania planu rzeczowo-finansowego za 2020 r. wynika jednoznacznie, że:

• • przychody uczelni wyniosły 191 870,9 tys. zł,
  • koszty: 182 981,4 tys. zł,
  • wynik netto: +8 879,9 tys. zł — czyli zysk, nie strata.

W dokumentach tych nie ma ani jednej pozycji, która wskazywałaby na dług rzędu 25 mln zł, o którym rektor mówi publicznie. Co więcej, bilans za 2020 r. wykazuje brak zobowiązań długoterminowych.

b) Dodatni bilans Uczelni za 2020 rok potwierdza uchwała Rady Uczelni z 17 czerwca 2021 r.

c) Niezależny raport audytora (Raport Uniwersytet Pedagogiczny Kraków 2020) również nie potwierdza opowieści o „zapaści finansowej” Uczelni w tamtym czasie. Raport podkreśla wzrost wyniku finansowego oraz brak ryzyka utraty płynności finansowej.

2) Nie ma żadnego dokumentu, który wskazywałby na konieczność przeprowadzenia drastycznej restrukturyzacji, a w szczególności na konieczność zwolnienia kilkudziesięciu pracowników. Na brak takiej konieczności wskazuje m.in. korespondencja z ministerstwa jeszcze za czasów Ministra Czarnka (patrz poniżej).

3) Minister Czarnek nie zatwierdził żadnego planu naprawczego w Uczelni, co jednoznacznie wynika z ministerialnego pisma z dnia 11 maja 2021 r., dotyczącego decyzji ministra z dnia 30 grudnia 2020 r. ws. przyznania UP w Krakowie zwiększenia wysokości subwencji kwotą 10 milionów zł. Zacytujmy in extenso:

Jednocześnie uprzejmie informuje, że decyzja ta nie ma charakteru formalnej akceptacji działń realizowanych przez Uczelnię, określanych jako ,,plan naprawczy”. Przywołane w uzasadnieniu decyzji sformułowanie “Planowana przez Uczelnię optymalizacja wykorzystania środków finansowych, w opinii Ministra niewątpliwie przyczyni się do realizacji głównych celów strategicznych Uczelni (… )” odnosi się jedynie do ustawowego obowiązku każdej jednostki sektora finansów publicznych osiągania najlepszych efektów z danych nakładów, które – jak wskazano we wniosku – nie są możliwe do osiągnięcia bez odzyskania płynności finansowej i regulacji zobowiązań.

Podkreślić wyraźnie należy, że z formalnego punktu widzenia prowadzone w Uczelni działania nie mają charakteru programu naprawczego.

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie nie spełnia przesłanek do objęcia programem naprawczym, o którym mowa w art. 418 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, ponieważ suma strat netto Uczelni w latach 2015-2019 nie przekraczała 20% kwoty subwencji oraz dotacji otrzymanych w roku 2019 ze środków finansowych, o których mowa w art. 365 pkt l lit, a-c, pkt 2 lit. a-d, pkt 5 i 6 ww. ustawy.

Działania restrukturyzacyjne prowadzone przez ww. Uczelnię zostały inicjowane przez podmiot w ramach posiadanej autonomii i nie są nadzorowane ani w żaden sposób wcześniej konsultowane, czy aprobowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. 

Należy również podkreślić, że dodatkowe środki z końca 2020 r. — mające oficjalny charakter “jednorazowego zwiększenia subwencji na zwiększenie potencjału naukowo-dydaktycznego” — nie były żadnym wyróżnieniem ani formą uzdrowienia uczelni. Z udostępnionego pliku Excel zawierającego zestawienie środków przekazanych przez ministerstwo uczelniom od 1.10 do 30.12.2020 wynika, że:

• • środki otrzymało ponad 100 uczelni publicznych,
  • łączna kwota przekazana całemu sektorowi wyniosła ok. 801,9 mln zł,
  • średnia kwota na jedną uczelnię to ok. 7,9–8 mln zł.

Oto przykładowe kwoty dodatkowych środków przyznanych uczelniom w ostatnim kwartale 2020 roku (w zł):

• • Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    46 700 800
  • Politechnika Wrocławska
    33 755 034
  • Uniwersytet Rzeszowski
    27 800 200
  • Uniwersytet Zielonogórski
    21 178 600
  • Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
    18 070 100
  • Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    11 893 500
  • Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
    11 875 800
  • Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze
    11 490 400
  • Politechnika Białostocka
    10 133 000

Zatem zwiększenie subwencji z końca 2020 r. nie było dowodem „specjalnego uznania” ani elementem żadnego formalnego programu naprawczego. Były to po prostu środki przekazane w takim samym trybie jak pozostałym uczelniom w Polsce.

4) Odwołanie prof. Piotra Borka z funkcji rektora UKEN jest poparte długą listą naruszeń prawa, których się dopuścił. W pierwszej kolejności chodzi o bezprawne zwolnienia pracowników. Jak wskazuje cytowane powyżej uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w sprawie prof. Zweiffla, restrukturyzacja nie może stanowić samodzielnej przesłanki zwolnienia. Powtórzymy po raz kolejny: rektor ma prawo zwalniać pracowników — ale pod warunkiem, że robi to ZGODNIE Z PRZEPISAMI PRAWA. I to jest meritum sprawy, do którego były rektor nigdy się odniósł, bo musiałby się po prostu przyznać do łamania prawa. Zamiast tego powtarza fałszywą narrację, że odwołanie go z funkcji rektora było “karą” za przeprowadzoną restrukturyzację (skądinąd nieuzasadnioną w świetle sytuacji finansowej Uczelni). To jest zasadnicze kłamstwo, za pomocą którego prof. Borek próbuje mydlić oczy opinii publicznej.

Jako rektor UP/UKEN prof. Piotr Borek WIELOKROTNIE ŁAMAŁ PRAWO. Nigdy też nie okazał skruchy i nie próbował naprawić popełnionych błędów, o czym świadczy między innymi opisana powyżej sprawa prof. Łukasza Zweiffla.

Dodatkowym fałszem głoszonym przez prof. Borka i jego apologetów jest oskarżenie o to, że konsekwencje, jakie obecnie ponosi, są wyłącznie efektem ideologicznej zemsty ze strony “środowisk lewicowych”. Ale na zdrowy rozsądek, czy ktokolwiek może uznać, że wpływy lewicy są tak ogromne, że mogły doprowadzić:

• do wydania wielu wyroków (w części już prawomocnych) w sprawach o bezprawne zwolnienia z pracy,
• do wydania kilku wyroków sądu administracyjnego, wskazujących na łamanie prawa przez władze Uczelni,
• do wydania wielu krytycznych opinii przez Państwową Inspekcję Pracy, w tym do dwukrotnego postawienia prof. Borkowi zarzutów przed sądem karnym z powództwa PIP,
• do wydania opinii KRASP i RGNiSW potwierdzających uporczywe łamanie prawa przez prof. Borka?

Łamanie prawa przez prof. Borka zostało udowodnione ponad wszelką wątpliwość, a minister na tej podstawie wyciągnął wobec niego przewidziane ustawą konsekwencje.

I na koniec jeszcze malutka wisienka na torcie: szkalując w mediach Inicjatywę Pracowniczą prof. Borek bez żenady przyznaje się do łamania jeszcze jednego przepisu prawa: jako pracodowca miał ustawowy obowiązek równego traktowania wszystkich organizacji związkowych.

Buta kroczy przed upadkiem.

Docierają do nas sygnały, że wiele osób jest zainteresowanych przebiegiem ostatniego posiedzenia Senatu UKEN. Poniżej zamieszczamy krótką relację, a jednocześnie zobowiązujemy się, że podobne relacje będziemy zamieszczać po każdym kolejnym posiedzeniu.

Podczas nadzwyczajnego posiedzenia Senatu 1 grudnia br. dyskutowany był projekt nowych zasad oceny okresowej nauczycieli akademickich. Przypomnijmy, że zasady obowiązujące od marca 2023 roku były i są powszechnie krytykowane (w tym również przez NSZZ Solidarność), a ponadto zostały uznane przez Ministra Nauki w marcu 2024 roku za niezgodne z art. 128 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

We wpisie z 29 paźdzernika br. udostępniliśmy Państwu naszą krytyczną opinię ws. projektu nowych zasad, przygotowanych przez zespół pod kierownictwem prof. Michała Rogoża. Wiemy, że swoje uwagi zgłosiło również wiele innych podmiotów i osób i że wiele ze zgłoszonych uwag szło w podobnym kierunku. Zespół prof. Rogoża potraktował zgłoszone uwagi bardzo poważnie i przed posiedzeniem Senatu przedstawił projekt zmodyfikowanych zasad. W trakcie obrad poprawiony projekt uzyskał bardzo przychylne opinie, również ze strony Inicjatywy Pracowniczej. Przede wszystkim oceny mają być od nowego roku dokonywane kolegialnie, a nie jednoosobowo. W przypadku pracowników naukowo-dydaktycznych w skład komisji oceniającej mają wchodzić dyrektor instytutu, wicedyrektor ds. dydaktycznych oraz przewodniczący rady dyscypliny. W dyskusji padła propozycja, żeby wicedyrektora instytutu zastąpić kierownikiem katedry lub wybranym przedstawicielem rady instytutu, jednak propozycje te nie zyskały poparcia prof. Rogoża. Drugą najważniejsza zmianą był projekt nowego arkusza oceny okresowej. W zakresie działalności naukowej zamiast punktów publikacyjnych pracownik ma przedstawić kilka swoich najważniejszych osiągnięć naukowych, w czym oczywiście mieszczą się również wysoko punktowane publikacje.

Nowe zasady zostaną ofcjalnie zaopiniowane przez Senat na najbliższym posiedzeniu 15 grudnia br.

W dalszej części posiedzenia podjęto kwestię wyborów uzupełniających do Senatu i do Uczelnianej Komisji Wyborczej. Podkreślając wagę funkcji UKW, kilkoro Senatorów wskazało na liczne nieprawidłowości, które wystąpiły podczas ostatnich wyborów członków Rady Uczelni. Argumentowano, że w oczywisty sposób zostały wówczas złamane zapisy Statutu UKEN, w szczególności § 110. Prof. Tomasz Sikora wskazał, że w przypadku formalnego stwierdzenia wadliwości procedury wyborczej, podważona może zostać moc prawna uchwały UKW stwierdzającej ważność wyborów, a w konsekwencji podważeniu może ulec mandat obecnej Rady Uczelni. Prof. Sikora powtórzył swój apel z poprzedniego posiedzenia Senatu, wzywający członków Rady do rezygnacji z funkcji, co pozwoliłoby na przeprowadzenie nowych wyborów w sposób nie budzący wątpliwości formalno-prawnych, a tym samym mandat RU stałby się niepodważalny. Reprezentujący Radę Uczelni prof. Łukasz Sroka odrzucił apel.

Ponadto w trakcie obrad poruszono kwestię wątpliwości formalnych dotyczących głosowań senackich przeprowadzanych w systemie USOS, a w szczególności braku dostępu do wyników głosowań. Sprawa jest w trakcie wyjaśniania przez władze Uczelni.

Padło również pytanie dotyczące obecnego statusu i kompetencji prof. Roberta Stawarza. W odpowiedzi p.o. Rektora prof. Wojciech Bąk poinformował, że cofnął prof. Stawarzowi pełnomocnictwa w niektórych zakresach zarządzania Uczelnią (o ile nas pamięć nie myli, dotyczyło to między innymi pracowników naukowo-technicznych). Warto w tym miejscu dodać, że z wewnętrznej korespondencji pracownicy UKEN dowiedzieli się ostatnio również o zmianie podległości Działu Promocji oraz Działu Obsługi Informatycznej: od 8 grudnia br. będą one podlegać Rektorowi, a nie jak dotychczas Prorektorowi ds. Kształcenia i Rozwoju.

W najnowszym numerze „Forum Akademickiego” (9/2025)

ukazał się tekst rozmowy pt. „Smak zwycięstwa”, w której prof. Piotr Trojański – przewodniczący naszej Komisji Międzyzakładowej OZZ Inicjatywa Pracownicza – wraca do początków związku i podsumowuje cztery lata intensywnej działalności. To ważna, szczera i momentami bardzo osobista opowieść o naszej drodze, trudnych decyzjach i osiągnięciach.

Poniżej publikujemy skrót tej rozmowy i gorąco zachęcamy do lektury całego wywiadu oraz do komentowania.

W niedawno opublikowanym artykule, przewodniczący Komisji Międzyzakładowej OZZ Inicjatywa Pracownicza przy UKEN i Nowej Erze, prof. Piotr Trojański przypomniał o naszych początkach i intensywnej czteroletniej działalności  Prezentujemy tu skrót jego szerszej wypowiedzi.

Związek powstał w reakcji na ignorowanie głosów krytycznych wobec bezprecedensowej  dotychczas w Polsce skali zwolnień (ostatecznie prawie 100 osób) w ramach rzekomej restrukturyzacji w 2021 i 2022 roku. To był początek  kryzysu. Władze uczelni z rektorem Piotrem Borkiem na czele mówiły o potrzebie reagowania w obliczu „tragicznej” sytuacji finansowej na uczelni, w praktyce, dlug nie był wielki (wiele uczelni z takim rok rocznie się boryka), a „restrukturyzacja” stała się de facto procesem masowych zwolnień i gwałtownych zmian, które przyniosły chaos, zlikwidowanie wielu instytutów (filozofii, pedagogiki specjalnej, znanej w całej Polsce).  Nauczyciele akademiccy oraz pracownicy administracji dowiadywali się o utracie pracy nagle, bez uprzedzenia, bez transparentnych kryteriów i często po wielu latach.

Na UKEN działały wówczas trzy związki zawodowe: NSZZ „Solidarność”, Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz Związek Zawodowy Pracowników Uniwersytetu Pedagogicznego. De facto w ogóle nie broniły one zwalnianych, albo sporadycznie, a jeden ze związków zawodowych publicznie popierał „restrukturyzację” i współpracował z rektorem przy jej wdrażaniu.

Po kilku miesiącach samodzielnej walki rozszerzyliśmy działalność i wraz z wydawnictwem edukacyjnym Nowa Era przyjęliśmy formułę komisji międzyzakładowej, zrzeszając obecnie około 200 osób Mamy wspólne problemy: niepewność zatrudnienia, naruszenia prawa, przypadki dyskryminacji i mobbingu, presja na wyniki finansowe kosztem ludzi sytuacji obliczu rosnącego konfliktu z władzami UKEN solidarne wsparcie szerszej grupy członków okazało się bardzo ważne.

Gdy już jako związek zaczęliśmy kwestionować podstawy prawne zwolnień, ich kryteria, a także skandaliczną formę (zwalnianie byłego rektora, zwalnianie na chorobowym, przekazywanie wypowiedzenia pocztą), sami staliśmy się celem działań odwetowych: zwolniono wielu naszych członków, a także prawie całe nasze prezydium, mimo ochrony związkowej.

Piętnowała to Inspekcja Pracy, sądy nakładały na rektora grzywny. Rektor jednak odwoływał się od każdego orzeczenia, wykorzystując możliwość przewlekania postępowań, na przykład, uciekając z domu przed policją, która chciała wręczyć mu wezwanie na rozprawę Dlatego po apelacji sprawę dotyczącą zwolnienia czterech chronionych członkiń prezydium po trzech latach umorzono, nie z powodu orzeczenia o niewinności, tylko dzięki obstrukcji procesowej stosowanej przez rektora Borka.

Doświadczyliśmy na własnej skórze, jak słaby jest system ochrony działaczy związkowych w Polsce. Pracodawca, mający publiczne pieniądze i prawników, może zwalniać ludzi w dużej mierze bezkarnie, sprawy przeciągają się latami, a zwolnione osoby płacą zdrowiem i problemami zawodowymi – choć prawdą jest też, że wiele osób zwolnionych przez rektora Borka znalazło pracę w najlepszych uczelniach krakowskich i polskich.   Ale patologią jest nie tylko bezkarne zwalnianie, kiedy to liczy się na przeciążenie sądów oraz na to, że po przegranej sprawie uczelnia zapłaci z pieniędzy publicznych, ale też nierespektowanie orzeczeń sądów; i tak, na przykład, Nina Podleszańska, pierwsza przewodnicząca naszej organizacji, zwolniona dyscyplinarnie za przełożenie godziny zajęć (brała udział w pikiecie przeciwko zwolnieniom kolegów), nie została dotychczas przywrócona do pracy, choć Sąd wydał takie zabezpieczenie. Zabezpieczenie, umożliwiające osobie chronionej przez związek pracę do zakończenia wniesionego do sądu pozwu przeciwko pracodawcy  to stosunkowo nowe narzędzie prawne. Wydaje się jednak, że dysponenci pieniędzy publicznych na tej uczelni nie kwapią się do respektowania niewygodnych dla nich decyzji sądowych.

Prof. Trojański wspomina także o pladze umów czasowych, których skala na UP/UKEN była ogromna (ok. połowa wszystkich umów dla dydaktyków  w 2021 roku), a które zostały przekształcone w umowy na czas nieokreślony  dopiero po zawiadomieniu przez nasz związek Państwowej Inspekcji Pracy. Nagłaśnianie trwało miesiącami, wywieraliśmy także intensywny nacisk poprzez pisma do posłów oraz informowali media. Co znaczące, rektor Borek, w kampanii wyborczej, deklarował, że unormuje ją natychmiast po objęciu funkcji.

W okresie najbardziej nasilonych zwolnień w latach 2021-2022, występowaliśmy jako związek z oficjalnymi stanowiskami w obronie kolegów, organizowaliśmy, często ze studentami, pikiety pod uczelnią. Wspierali nas byli pracownicy, emeryci, wielu sympatyków oraz członków „Inicjatywy Pracowniczej” z innych uczelni i zakładów pracy. Weszliśmy nawet w spór zbiorowy z pracodawcą, ale zobaczyliśmy tylko, jak i tego typu narzędziami można pozorować działania. Pozostawało nam konsekwentne informowanie mediów  lokalnych i ogólnopolskich, a także wszystkich polityków, którzy chcieli słuchać o bezprawiu na UP/UUKEN. Kierowaliśmy skargi do ministerstwa – pierwsze już za czasów poprzedniego rządu – domagając się kontroli i reakcji nadzorczych.

Nasz lokalny problem widzieliśmy jako przykład ogólnosystemowych słabości. Bardzo długo wszelkie nieprawidłowości kwitowane były argumentem, że nie można ingerować w autonomię uczelni. Autonomia była jednak wykorzystywana jako tarcza osłaniająca osobę, wobec której kolejne instytucje stwierdzały naruszenia prawa. Problemem jest także, jak widzimy po latach, rozmijanie się w wielu punktach Kodeksu pracy i ustawy o związkach zawodowych z przepisami uczelnianymi – szara strefa jest pojemna. Wymiana pism, spory interpretacyjne i wykręty typu, że „instytucje działają normalnie”  trwały miesiącami, podczas kiedy my i nasi koledzy byliśmy wyrzucani i szykanowani na różne sposoby. Postawa ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego była przez długi czas frustrująca: kontrole PIP wskazujące na naruszenia prawa, prawomocne wyroki sądów pracy oraz opinie prawne potwierdzające nieprawidłowości nie przyspieszały reakcji nadzorczych. Wprawdzie w ostatnich tygodniach rektor Borek został wreszcie skutecznie odwołany, ale postępowanie administracyjne w sprawie trwa od 2 września 2024 r. i nie wiadomo, kiedy decyzja (z 7.11.2025) stanie się prawomocna.

Prof. Trojański konkluduje, że obecny model nadzoru uczelni w Polsce jest nad wyraz mało skuteczny. W naszym przypadku od pierwszych zgłoszeń naruszeń prawa do podjęcia realnych decyzji nadzorczych minęły blisko 4 lata. Dobrym przykładem wieloletniego łamania prawa na uczelni jest sprzeczne z ustawą zarządzenie rektora Borka z 2023 r. o nowych zasadach oceny okresowej nauczycieli akademickich, które mimo jednoznacznego apelu ministerstwa nie zostało jeszcze zastąpione

Kryzys na UKEN pokazał także słabość i w wielu przypadkach oportunizm środowiska uniwersyteckiego. Wygodniej było nie reagować, nie dostrzegać krzywdy kolegów, albo zasłaniać się „niemożnością” zmiany sytuacji. Ten brak solidarności był jednym z najbardziej bolesnych doświadczeń osób, które jednak odważyły się zabrać głos.

Z drugiej strony wymiernym sukcesem walki o praworządność na UKEN jest dziś kilkanaście korzystnych, prawomocnych wyroków sądów pracy.  Mamy też wyniki kontroli PIP stwierdzające naruszenia prawa pracy oraz toczące się w prokuraturze postępowania dotyczące zgłaszanych przez nas nieprawidłowości finansowych. I, co znaczące, firmujący łamanie różnych regulacji, prawa pracy i standardów akademickich profesor Borek nie jest już wreszcie rektorem. Taką decyzję wydał wreszcie pan Minister Kulasek nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności i uzasadniając interesem społecznym oraz koniecznością ochrony majątku UKEN. Koszty to jednak: przerwane projekty, rozbite zespoły dydaktyczne, wieloletnie procesy, stres, choroby osób dotkniętych zwolnieniem.

Choć jest to pyrrusowe zwycięstwo, nasza walka była potrzebna, przypomina autor. Nawet gdybyśmy mogli, historii ostatnich lat nie napisalibyśmy inaczej. W każdej sytuacji, także wobec pełnego luk systemu prawnego, zawsze warto działać i szukać skutecznych dróg obrony. Związki zawodowe nie są ozdobą struktury organizacyjnej uczelni, a tym bardziej nie biernymi obserwatorami, lecz podmiotami broniącymi prawa i etosu uczelni. Nieustępliwy nacisk, odporność na oportunizm, świadomość podstawowych wspólnotowych wartości, wola działania mimo niesprzyjających warunków – to musi zawsze przynieść efekty. W środowisku akademickim, gdzie władza rektora jest za silna, a nadzór instytucji państwowych zbyt opieszały, związek zawodowy – prężny, odważny i konsekwentny, taki jak „Inicjatywa – pokazuje skuteczną drogę działania. Bez naszej działalności skala naruszeń byłaby większa, a wiele osób nie miałoby żadnej szansy na jakąkolwiek obronę.

Piotr Trojański artykułuje na koniec nadzieję, że szkody odniesione przez UKEN na poziomie dydaktycznym i naukowym, a także podziały, na poziomie ludzkim, da się jednak naprawić. Oby ochrona prawna pracowników, a także nadzór ministerstwa jako gwaranta przestrzegania prawa, stały się wreszcie stały się w polskim środowisku uniwersyteckim rzeczywistością.

[Tekst zaktualizowany po drobnych poprawkach 3 grudnia 2025 r.]

Być może niektórych z Państwa zainteresuje krótka relacja z przebiegu obrad Senatu UKEN podczas jego pierwszego posiedzenia po skutecznym odsunięciu prof. Piotra Borka od władzy.

Obrady przebiegały w dość spokojnej i rzeczowej atmosferze, do czego niewątpliwie przyczynił się wyważony ton p.o. Rektora UKEN, prof. Wojciecha Bąka.

Z naszej perspektywy, najważniejszym wystąpieniem była wypowiedź prof. Piotra Trojańskiego, który przedstawił zarys „mapy drogowej”, czyli najważniejszych i najpilniejszych działań służących normalizacji sytuacji w Uczelni. W pierwszej kolejności należy usunąć wszystkie naruszenia prawa, zaprzestać arbitralnego zwalniania i szykanowania pracowników i przeprowadzić audyt w zakresie niegospodarności, zwłaszcza w odniesieniu do wysokich kosztów ponoszonych przez Uczelnię z powodu nieodpowiedzialnych działań odwołanego rektora, prof. Piotra Borka, w tym kosztów obsługi prawnej licznych spraw sądowych i postęowania administracyjnego. Pełną listę pilnych działań naprawczych opublikujemy w najbliższych dniach.

Prof. Łukasz Murzyn wezwał do dialogu i współpracy oraz zaproponował dodatkowe, nadzwyczajne posiedzenie Senatu na początku grudnia. Jedną z najpilniejszych spraw jest w tej chwili wprowadzenie nowych, uzgodnionych w toku szerokich konsultacji zasad oceny nauczycieli akademickich i m.in. temu celowi miałoby służyć dodatkowe posiedzenie Senatu. Prof. Brynkus przedstawił kilka ogólnych uwag krytycznych wobec zaproponowanych niedawno nowych zasad oceny pracowniczej, a niejako wywołany do tablicy Prorektor ds. Nauki, prof. Michał Rogoż, bronił założeń nowego projektu (do którego odnieśliśmy się tutaj). Co ciekawe, prof. Rogoż bardzo krytycznie wypowiadał się o obowiązujących obecnie zasadach oceny okresowej, na co zareagował prof. Tomasz Sikora, wskazując, że przecież zostały one wprowadzone w życie podczas pierwszej kadencji prof. Rogoża, a pełniąc funkcję właściwego prorektora od ponad 5 lat miał on wszelkie narzędzia, żeby zaproponować inne, rzetelniejsze i sprawiedliwsze zasady oceny. [W komentarzach poniżej znajduje się sprostowanie prof. Tomasza Sikory.]

Prof. Małgorzata Nowakowska wyraziła bardzo poważne wątpliwości co do trybu głosowań senackich odbywających się online, a zwłaszcza co do faktu, że osoby zasiadające w Senacie nie są informowane o wynikach głosowania, w tym o liczbie głosów za, przeciw i wstrzymujących się. Z kolei przedstawicielka IP w Senacie, prof. Małgorzata Wielek, wskazała na konieczność uzupełnienia składu Uczelnianej Komisji Wyborczej i wyboru jej przewodniczącego, a także uzupełnienia składu Senatu i Kolegium Elektorów.

Już niemal na koniec obrad prof. Tomasz Sikora zaapelował do członków Rady Uczelni oraz Prorektora/p.o. Kanclerza prof. Roberta Stawarza, o honorowe ustąpienie z pełnionych funkcji. Prof. Sikora argumentował, że Rada Uczelni nie wywiązała się z ustawowych obowiązków (monitorowanie zarządzania uczelnią i jej gospodarki finansowej), a otwarcie broniąc bezprawnych działań prof. Piotra Borka, Rada nie kierowała się dobrem Uczelni i nie działała na jej rzecz (art. 18 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). Natomiast jeśli chodzi o prof. Stawarza, stoi on na czele pionu administracyjnego, a zatem niezgodny z prawem proceder finansowania z budżetu Uczelni obsługi sekretarskiej wybranych związków zawodowych (na co wskazał Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego w swoim ostatnim postanowieniu) musiał odbywać się za jego wiedzą i zgodą. Zresztą już w 2022 r. IP przekazała władzom Uczelni poważne i poparte opinią prawną zastrzeżenia w tej sprawie, które niestety zostały zignorowane. Zarzut niegospodarności to jeden z najpoważniejszych zarzutów wobec funkcjonariusza publicznego i może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych dla osób odpowiedzialnych, o czym powinny zdecydować odpowiednie organy państwowe.

Anegdotycznie dodamy, że na koniec nasz ulubiony związkowiec, Jan Władysław Fróg, próbował po raz kolejny straszyć Senatorów/Senatorki oraz Pracowników/Pracowniczki tą potworną, złą Inicjatywą, a walkę o praworządność w UKEN nazwał po raz kolejny „pisaniem donosów”.

Szanowny Panie Janie Frógu: to nie Inicjatywa łamała prawo, a więc to nie Inicjatywa jest winna obecnego kryzysu Uczelni. Wedle Pańskiej logiki wspieranie bezprawia jest działaniem dla dobra instytucji publicznej, a przywracanie praworządności jest działaniem na jej szkodę. Kuriozalna logika, zaiste.

I na koniec: chyba już naprawdę to straszenie Inicjatywą przestaje działać. Najwyższy czas, żeby wszyscy ludzie, którym na sercu leży dobro UKEN, usiedli przy stole i wspólnie szukali jak najlepszych rozwiązań, które pozwolą wyjść z tego niemal egzystencjalnego kryzysu naszej Uczelni. Spierajmy się mądrze.

W ostatnich dniach rozpowszechniane są nieprawdziwe informacje, jakoby Inicjatywa Pracownicza domagała się natychmiastowego odwołania wszystkich dyrektorów instytutów oraz innych osób funkcyjnych.

Oświadczamy stanowczo: jest to kłamstwo mające wywołać strach wśród pracowników i zasiać chaos w Uczelni. To typowy czarny PR, z którego część środowiska próbuje uczynić narzędzie walki politycznej.

Nigdy nie wysunęliśmy takiego postulatu i nie prowadzimy żadnych działań o takim charakterze.

Tak jak w sprawie odwołania prof. Piotra Borka, nasze działania są oparte wyłącznie na obowiązującym prawie: ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Statucie UKEN oraz przepisach prawa pracy.

W interesie całej uczelni – wspólnoty akademickiej, pracowników, studentek i studentów – jest spokój, stabilność i odbudowa zaufania publicznego. Odwołanie rektora to poważna, choć niestety zasłużona, klęska wizerunkowa UKEN. Potrzeba teraz odpowiedzialności, nie paniki ani manipulacji.

Informujemy, że wszelkie decyzje kadrowe w obecnej sytuacji mogą być podejmowane wyłącznie przez osobę pełniącą funkcję rektora, czyli prof. Wojciecha Bąka, który posiada do tego ustawowe kompetencje.

Z naszej strony deklarujemy wolę współpracy, poszanowanie prawa i troskę o dobro uczelni. W interesie nas wszystkich jest jak najszybsze przeprowadzenie wyborów rektora, które przywrócą uczelni normalne funkcjonowanie i pełnię mandatu społecznego.

Prosimy o nieuleganie plotkom i źródłom, które próbują celowo destabilizować sytuację na UKEN.

W dniu dzisiejszym, tj. 12 listopada 2025 r., prof. Piotr Borek przestał pełnić funkcję rektora Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Jest to efektem nadania, postanowieniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 7 listopada 2025 r., rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji  Ministra z 13 czerwca 2025 r. o odwołaniu prof. Piotra Borka z funkcji rektora naszej Uczelni.

Nie oznacza to jednak, że zakończyło się postępowanie administracyjne w drugiej instancji, po wniosku prof. Borka do Ministra o ponowne rozpatrzenie sprawy jego odwołania. To postępowanie odwoławcze nadal trwa i póki co Minister nie wydał w nim jeszcze ostatecznej decyzji.

W uzasadnieniu postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji z 13 czerwca br. czytamy, że Minister zabezpiecza w ten sposób interesy majątkowe Uczelni. Chodzi o

finansowanie z budżetu uczelni stanowisk związanych z działalnością zakładowych związków zawodowych, czyli przeznaczanie środków publicznych na realizację innych celów niż cele wskazane w przepisach ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 1571, z późn. zm., dalej jako u.s.w.n.), oraz zarazem nie stanowiących wydatków bieżących uczelni.

Takie finansowanie, zdaniem Ministra, “powinno być kwalifikowane jako działanie naruszające interes społeczny, w tym przypadku interes finansowy UKEN.”

Poszkodowana jest w tym przypadku cała Uczelnia, cała społeczność UKEN, bowiem środki finansowe są wypracowywane wspólnym wysiłkiem całej uczelnianej zbiorowości, a tymczasem Rektor przeznaczał część z nich na finansowanie działalności wybranych związków zawodowych. Jednak, jak zwraca uwagę Minister, szkoda Uczelni ma charakter nie tylko finansowy, ale również wizerunkowy:

Dodatkowo wskazać należy, że kontynuowanie opisanych wyżej nieprawidłowości naraża UKEN na postrzeganie go jako podmiotu niegospodarnego, popełniającego błędy w gospodarce finansowej, co z kolei przekładać się będzie na renomę uczelni i negatywne kształtowanie jej wizerunku w przestrzeni publicznej.

Nasz związek informował Rektora o poważnych wątpliwościach prawnych związanych z tego typu finansowaniem działalności niektórych organizacji związkowych w Uczelni. Niestety, zgodnie ze swoją wieloletnią praktyką, dotychczasowy Rektor, prof. Piotr Borek, ignorował nasze pisma w tej sprawie. Proszę nam wierzyć: odwołany Rektor uniknąłby bardzo wielu niezgodnych z prawem działań, gdyby zechciał posłuchać głosu rozsądku, a nie swoich bardzo złych doradców. Z przykrością konstatujemy: “A nie mówiliśmy?”