Prawda czy fałsz?

W związku z odwołaniem prof. dr. hab. Piotra Borka z funkcji rektora UKEN w przestrzeni publicznej pojawiają się liczne kłamstwa i manipulacje. Dlatego przygotowaliśmy poniższe zestawienie, w którym każde stwierdzenie poparte jest konkretnym przepisem prawa, dokumentem lub orzeczeniem sądowym. Trzymajmy się faktów!

1. Rektor UKEN został odwołany za przeprowadzenie restrukturyzacji, która była konieczna ze względu na tragiczną sytuację finansową Uczelni.

FAŁSZ

Po kolei:

a) Rektor nie został odwołany za przeprowadzenie restrukturyzacji, tylko ze względu na uporczywe lub rażące łamanie prawa (patrz poniżej). Minister nie ma kompetencji, żeby odwołać rektora za restrukturyzację, natomiast ma prawo odwołać rektora, gdy ten „rażąco lub uporczywie narusza przepisy prawa” (art. 432, ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce).

b) Podkreślamy, że Rektor UKEN miał prawo przeprowadzić restrukturyzację Uczelni (oczywiście nie łamiąc przy tym przepisów prawa). Jednak twierdzenie, jakoby restrukturyzacja była wymuszona przez tragiczną sytuację finansową Uczelni, nie znajduje potwierdzenia w dokumentach. Uchwała Rady Uczelni nr 5/2021 z 17 czerwca 2021 roku, podpisana przez prof. Dariusza Rotta, jednoznacznie stwierdza, że na dzień 31 grudnia 2020 r. zysk netto Uczelni wynosił 8 879 918,61 zł.

c) Mitowi założycielskiemu o rzekomej zapaści finansowej Uczelni na przełomie 2020 i 2021 roku często towarzyszy twierdzenie, że Rektor realizował plan / program naprawczy zatwierdzony przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Ministerstwo dementowało ten przekaz jeszcze za czasów Ministra Przemysława Czarnka. Potwierdził  to również Minister Dariusz Wieczorek w odpowiedzi na interpelację poselską:

[D]ziałania w sferze finansowej zostały zainicjowane przez podmiot w ramach posiadanej autonomii i z formalnego punktu widzenia nie miały i nie mają charakteru programu naprawczego w rozumieniu ustawy PSWN, niezależnie od nomenklatury używanej przez władze Uczelni. Minister nie zatwierdził dokumentu określanego jako program naprawczy.

2. Decyzją o odwołaniu prof. Piotra Borka z funkcji Rektora UKEN Minister naruszył autonomię Uczelni.

FAŁSZ

Art. 70, ust 5 Konstytucji RP: „Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie.”

Autonomia w żadnym wypadku nie oznacza przyzwolenia na łamanie prawa przez rektora jakiejkolwiek uczelni. Rektor nie stoi ponad prawem. Kompetencja Ministra do odwołania rektora w przypadku uporczywego lub rażącego łamania przepisów prawa wynika wprost z art. 432, ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Warto w tym miejscu zacytować uchwałę Prezydium Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie odwołania przez Ministra Nauki prof. Piotra Borka z funkcji rektora Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie z dnia 27 września 2024 r.:

Autonomia uczelni jest wolnością badań, nauczania i sposobu zarządzania uczelnią. Nie jest jednak wolnością absolutną. Wyraża autonomię w granicach prawa, standardów etyki i wartości świata akademickiego i pozostaje w równowadze z nadzorem ministra nauki nad uczelniami w zakresie zgodności działania z przepisami prawa oraz prawidłowości wydatkowania środków publicznych, a zakres i formy nadzoru określa ustawa PSWiN wraz z innymi elementami systemu prawa, w zakresie nieuregulowanym tą ustawą. Korzystanie z zagwarantowanej autonomii jest nierozerwalnie połączone z odpowiedzialnością za podejmowane w uczelni decyzje i działania.

Z kolei ówczesny Minister Dariusz Wieczorek tak sprecyzował zakres działań nadzorczych Ministra w odpowiedzi na interpelację poselską:

Sprawowany przez Ministra Nauki nadzór nad uczelniami obejmuje zgodność działań uczelni z przepisami prawa oraz prawidłowość wydatkowania środków publicznych. Minister może żądać informacji i wyjaśnień od organów uczelni oraz założyciela uczelni niepublicznej, a także dokonywać kontroli działalności uczelni (art. 427 ust. 1 ustawy PSWN). Ustawa wprowadza także konkretne narzędzia nadzorcze, z których może skorzystać Minister w przypadku stwierdzenia naruszania prawa przez rektora, np. możliwość odwołania rektora w trybie art. 432 ust. 5 ustawy PSWN. Minister działa tu na podstawie upoważnienia jakie daje mu ustawa.

3. Decyzja o odwołaniu prof. dr. hab. Piotra z funkcji rektora UKEN to arbitralna i polityczna decyzja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

FAŁSZ

Decyzja Ministra opiera się przede wszystkim na prawomocnych orzeczeniach sądowych (patrz poniżej). Łamanie prawa przez Rektora UKEN potwierdziły również wymagane przez ustawę opinie, a mianowicie:

a) opinia Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich z dnia 2 października 2024 r., w której czytamy: „za bezsporne uznać należy, że miały miejsce wielokrotne naruszenia prawa w zakresie praw pracowniczych osób zatrudnionych w UKEN” oraz „usprawiedliwione jest stwierdzenie, że miały miejsce liczne naruszenia prawa, a zatem można je zakwalifikować, jako uporczywe.”

b) opinia Prezydium Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2024 r., w której czytamy:

Decyzje rektora jako jednoosobowego organu uczelni, w świetle 8 wyroków sądów rejonowych (izb pracy i ubezpieczeń społecznych) i odrzuceniu przez sąd okręgowy złożonych przez UKEN 6 apelacji – wielokrotnie naruszały obowiązujący porządek prawa, określony przez ustawę o związkach zawodowych i przepisy kodeksu pracy. Skutkowały również koniecznością wypłat odszkodowań. Konkludując, zdaniem Rady Głównej przytaczane w piśmie Ministra Nauki działania rektora UKEN miały charakter rażącego i uporczywego naruszania prawa.

4. Rektor Piotr Borek wielokrotnie łamał przepisy prawa.

PRAWDA

Nie bylibyśmy nawet w stanie wymienić wszystkich przypadków łamania prawa przez Rektora UKEN, przedstawiamy więc te, o których wiemy i które wydają się najważniejsze.

a) Prawomocne orzeczenia sądu pracy, wymienione w uzasadnieniu decyzji o wszczęciu postępowania w sprawie odwołania prof. dr. hab. Piotra Borka z funkcji rektora UKEN:

• wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 30.05.2023 r., Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P21/22/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 5.12.2023 r.
• wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 28.11.2023 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P319/21/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 9.05.2024 r.
• wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 18.12.2023 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P263/22/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 19.07.2024 r.
• wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 13.12.2023 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P349/21/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 4.10.2023 r.
• wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 21.09.2023 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P350/21/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 16.04.2024 r.
• wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 19.06.2023 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P 530/21/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 9.11.2023 r.

b) Z posiadanych przez nas informacji wynika, że do tej pory przed sądem pracy zapadło co najmniej 6 kolejnych prawomocnych wyroków, wskazujących na łamanie prawa przez Rektora UKEN przy zwalnianiu z pracy pracowników Uczelni, w tym:

• wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 27.06.2024 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P 272/22/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 20.02.2025 r.
• wyrok Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 18.10.2023 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P 600/21/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn.20.05.2024 r.
•  wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z dn. 25.06.2024 r. Wydział IV Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IV P 261/22/N) wraz z informacją o odrzuceniu apelacji UKEN od tego wyroku przez Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VII Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dn. 19.02.2025 r.

Co najmniej kilkanaście kolejnych spraw pracowniczych jest w toku. Rektor nie wygrał jak dotąd żadnej ze spraw.

c) Prof. Piotr Borek wielokrotnie łamał prawo również w opinii Państwowej Inspekcji Pracy. Obwiniony Piotr Borek odwołał się od obydwu  wyroków nakazowych z powództwa PIP w sprawie wypowiedzenia pracownikom stosunku pracy z rażącym naruszeniem przepisów prawa pracy.

Pierwsza sprawa zakończyła się przegraną obwinionego w pierwszej instancji; pisaliśmy o tym tutaj. W drugiej instancji (sygn. akt IV Ka 1693/24) sprawa została umorzona z powodu przedawnienia, co – jak podkreślał sąd w ustnym uzasadnieniu – w najmniejszym stopniu nie oznacza uniewinnienia. Co ciekawe, odstępując od najczęstszej praktyki, gdzie koszty postępowania ponosi Skarb Państwa, sąd obciążył kosztami obwinionego, co uzasadnił pisemnie w następujący sposób:

Gdy zważyć przy tym na tok postępowania przed Sądem Okręgowym, to nie sposób nie dostrzec tego, iż został on istotnie spowolniony przez obwinionego, a wcześniej jego obrońcę. I tak kolejne wnioski o wyłączanie Sędziego orzekającego w sprawie w oparciu o rozmaite, instrumentalnie interpretowane przesłanki, nie uwzględniane zresztą przez Sąd, zawieszenie postępowania, jego odroczenie, a wreszcie nie podejmowanie przez obwinionego korespondencji w miejscu zamieszkania i nie odbieranie telefonów, pomimo wykonywania w tym samym czasie obowiązków zawodowych, wypowiedzenie stosunku obrończego i niepodpisanie zażalenia na postanowienia o odmowie wyznaczenia obrońcy z urzędu, miały istotny, jeżeli nie kluczowy wpływ na brak możliwości rozstrzygnięcia sprawy w terminie zakreślonym przez ustawę. Jednocześnie obwiniony, deklarujący chęć składania wyjaśnień dodatkowych, na większość terminów rozprawy (w istocie poza jednym) nie stawiał się. To wszystko sprawia, że wygenerowane postępowaniem wydatki winien ponieść właśnie obwiniony, w oparciu o przytoczony wyżej przepis prawa. […] Z tych też względów Sąd Okręgowy zasądził na rzecz każdej z oskarżycielek posiłkowych maksymalną dopuszczalną prawem kwotę tytułem zwrotu poniesionych przez nie wydatków.

Warto dodać, że ogłaszając decyzję o umorzeniu, sędzia nie szczędził krytycznych słów pod adresem obwinionego Piotra Borka, mówiąc, że dorosły mężczyzna powinien przyjść i zmierzyć się osobiście z zarzutami zamiast uchylać się wszelkimi sposobami od odpowiedzialności. Abstrahując od kwestii stricte prawnych, warto zastanowić się, czy opisana przez sąd postawa prof. Piotra Borka licuje z godnością Rektora Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej.

W powiązanej sprawie (sygn. akt II S 10/25) Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym stwierdził przewlekłość powyższego postępowania i zasądził na rzecz oskarżycielek posiłkowych bezprecedensowo wysokie odszkodowanie ze Skarbu Państwa.

Drugie postępowanie przed sądem karnym z powództwa Państwowej Inspekcji Pracy, w którym obwionionym jest Piotr Borek, nadal się toczy. Chodzi, tak jak poprzednio, o zwalnianie pracowników z rażącym naruszeniem przepisów prawa pracy.

d) 17 kwietnia 2025 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wydał dwa wyroki — jeden o sygnaturze akt II SAB/Kr 42/25 i drugi o sygnaturze II SAB/Kr 44/25 — które potwierdziły rażące naruszenie prawa przez Rektora UKEN, prof. Piotra Borka, w zakresie bezczynności i przewlekłości postępowań administracyjnych w sprawach dotyczących dostępu do informacji publicznej. Dalej, 10 czerwca br. zapadł wyrok WSA (sygn. akt II SA/Kr 397/25), uchylający decyzję Rektora o odmowie udostępnienia informacji publicznej dotyczącej kosztów obsługi prawnej ponoszonych z funduszy Uczelni w licznych postępowaniach sądowych. W najnowszym orzeczeniu z 27 czerwca br. (sygn.. akt II SAB/Kr 103/25) WSA stwierdził bezczynność Rektora UKEN oraz zobowiązał go do udostępnienia informacji publicznej w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku.

e) Jeszcze innym przykładem łamania prawa przez Rektora UKEN jest przeprowadzanie ocen okresowych pracowników będących nauczycielami akademickimi ze złamaniem przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Sprawę opisaliśmy tutaj. Pomimo decyzji Ministra, który uznał odnośne zarządzenie Rektora za niezgodne z przepisami ustawy, Rektor właśnie przeprowadza kolejną turę ocen okresowych.