Kategoria: Oficjalne opinie i pisma

Oświadczenie Komisji Międzyzakładowej OZZ „Inicjatywa Pracownicza” przy UKEN i NE  w sprawie pisma Przewodniczącego NSZZ „Solidarność” z dnia 26 marca 2025 r.

Komisja Międzyzakładowa OZZ „Inicjatywa Pracownicza” przy UKEN i NE wyraża stanowczy sprzeciw wobec treści pisma przewodniczącego NSZZ „Solidarność”, pana Jana Fróga, które – pod pozorem troski o uczelnię i jej pracowników – w rzeczywistości jest kolejnym atakiem na naszą organizację, jej członków oraz przewodniczącego, prof. Piotra Trojańskiego.

Nie jest to pierwszy przypadek, w którym pan Fróg próbuje nas nie tylko publicznie zdyskredytować, ale także odmówić nam prawa do istnienia. Nie od dzisiaj zdumiewa napastliwy ton pism, w których takie np. słowa jak „nienawiść”, „agresja”, „perfidia”, powtarzane do znudzenia od kilku lat, świadczą już tylko o autorze tych pism. I, oględnie mówiąc, nie najlepiej o nim świadczą, co wiemy od wielu naszych Koleżanek i Kolegów. Zdziwiłby się ten, kto pomyśli, że większość zgadza się z ich przekazem, opartym na manipulacjach słownych i retoryce konfrontacji. To złudne mniemanie – wiele osób milczy, choć wie, słyszy, widzi i cicho komentuje. Tajemnicą Poliszynela pozostaje bowiem fakt, że poziom zastraszenia pracowników osiągnął na naszej uczelni rozmiary niespotykane wcześniej.

Jesteśmy związkiem, który od chwili powstania ma na celu obronę praw pracowniczych, jednakże nigdy nie rościliśmy sobie prawa do reprezentowania całej społeczności akademickiej. Kampania pomówień i oszczerstw wobec nas, prowadzona jest konsekwentnie od kilku lat, nasilając się najczęściej w momentach, gdy ośmielamy się głośno mówić o systemowych nierównościach  w systemie płacowym uczelni.

List przewodniczącego NSZZ „Solidarność” jest reakcją na nasze zapytanie przedstawione przez przewodniczącego KM OZZ Inicjatywa Pracownicza na forum Senatu UKEN w dniu 24 marca br., które – w sposób rzeczowy i oparty na danych – wskazywało na głębokie i wciąż pogłębiające się dysproporcje w systemie wynagrodzeń na naszej uczelni. Na dowód załączamy jego treść (załącznik 1).

Chcemy podkreślić, że wystąpienie prof. Piotra Trojańskiego nie było wymierzone w żadną grupę zawodową ani organizację związkową – przeciwnie, dotyczyło mechanizmów przyznawania podwyżek, które systemowo premiują osoby już bardzo dobrze wynagradzane, kosztem tych, którzy zarabiają najmniej. Przewodniczący „Inicjatywy Pracowniczej” wskazał na duże rozwarstwienie płacowe wewnątrz poszczególnych grup zawodowych oraz zwrócił uwagę na konieczność porównywania realnych wynagrodzeń z uwzględnieniem premii regulaminowych (20%), które należą się pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi. Pismo wskazywało również na wadliwy – w naszej ocenie – system wartościowania stanowisk pracy pozwalający na duże dysproporcje w wysokości wynagrodzeń (nawet 100%) osób zajmujących te same stanowiska z uwagi na przyporządkowanie ich do kilku kategorii zaszeregowania (załącznik 2). Ordynarnym kłamstwem jest twierdzenie, jakoby „Inicjatywa Pracownicza” w jakikolwiek sposób „atakowała” pracowników niebędących nauczycielami akademickimi, co będzie oczywiste dla każdego, kto zechce zapoznać się z merytorycznymi argumentami prezentowanymi przez nasz związek nie od dziś.

Fakty, jak wiadomo, to „najbardziej uparta rzecz pod słońcem”. Zamiast jednak odnieść się do przedstawionych faktów, pan Fróg zdecydował się na personalny atak, nie po raz pierwszy próbując przedstawić Inicjatywę Pracowniczą jako organizację destrukcyjną, konfliktową i nieodpowiedzialną. Taka strategia jest przejrzysta i niestety dobrze znana – służy obronie własnych przywilejów oraz utrzymaniu status quo, którego – jak można przypuszczać – sam autor pisma jest beneficjentem. Kiedy nie ma się argumentów, trzeba zastosować retorykę konfrontacji i zaatakować oponenta – wtedy ciężar odpowiedzialności zostanie przerzucony na niego.

W swoim piśmie pan Fróg zarzuca nam działania „dzielące środowisko pracownicze” – tymczasem to nasz związek od lat:

• wskazuje na nieadekwatność i niesprawiedliwość obecnego systemu zaszeregowań pracowników niebędących nauczycielami akademickimi,
• domaga się przejrzystości mechanizmów regulacji płac i rzeczywistego dialogu ze stroną społeczną,
• upomina się o sprawiedliwe podwyżki dla najniżej wynagradzanych zarówno nauczycieli akademickich jak i pracowników obsługi i administracji.

Jednocześnie „Inicjatywa Pracownicza” nigdy nie negowała potrzeby różnicowania płac w oparciu o transparentne kryteria merytoryczne. Pan Fróg całkowicie pomija meritum naszego stanowiska, przekazanego w wystąpieniu prof. Piotra Trojańskiego, koncentrując się na próbie zdyskredytowania naszego przewodniczącego i podważenia naszej wiarygodności jako związku. Jednocześnie całkowicie przemilcza zawarte w zapytaniu dane, które pokazują, że system regulacji płac działa obecnie w sposób regresywny – pogłębiając istniejące nierówności i uprzywilejowując określone stanowiska.

Fałszywy jest też zarzut, jakoby nasze działania miały na celu opóźnienie wypłat. Przeciwnie – mimo zastrzeżeń i braku realnych konsultacji, podpisaliśmy porozumienie, by nie narażać pracowników na dalsze opóźnienia. W zapytaniu wskazaliśmy jednak jasno, że jeśli w przyszłości nie dojdzie do rzeczywistego dialogu, skorzystamy z przysługujących nam ustawowych środków nacisku. Jako niezależna organizacja związkowa mamy do tego pełne prawo. Chcemy jasno podkreślić, że wbrew temu, co sugeruje pan Fróg, niepodpisanie porozumienia nie jest równoznaczne z „blokowaniem podwyżek”. To wypisz wymaluj przykład manipulacji, której celem nie jest odniesienie się do naszych postulatów, lecz stygmatyzowanie organizacji, która domaga się sprawiedliwości i przejrzystości. Uważamy, że takie praktyki, polegające na wywieraniu presji społecznej i szantażowaniu opinii publicznej, są sprzeczne z zasadami równego partnerstwa i uczciwego dialogu społecznego.

Dlatego ponawiamy nasze stanowisko:

• domagamy się rzeczywistego zróżnicowania podwyżek, zwłaszcza na korzyść najniżej wynagradzanych, zarówno nauczycieli akademickich jak i pracowników niebędących nauczycielami akademickimi;
• oczekujemy przebudowy tabel zaszeregowań – obecny układ jest anachroniczny i nieprzejrzysty, umożliwiający różnicowanie płac bez jasnych kryteriów merytorycznych;
• domagamy się stworzenia (na wzór innych uczelni) systemu motywacyjnego dla nauczycieli akademickich, aby móc różnicować wynagrodzenia w obrębie poszczególnych stanowisk;
• żądamy upublicznienia danych dotyczących struktury zatrudnienia (liczby etatów dla poszczególnych stanowisk i kategorii zaszeregowania – ostatnia opublikowana została w 2023 r. – załącznik 3) oraz rozpoczęcia szerokiej debaty nad reformą systemu wynagradzania.

Uczelnia publiczna to nie korporacja ani układ zamknięty – to wspólnota, w której każda grupa zawodowa powinna być traktowana z godnością i uwzględniana w podejmowaniu decyzji. Natomiast próby marginalizacji naszego związku zawodowego są nie tylko nieskuteczne, ale również szkodliwe – nie dla nas, ale dla całej społeczności UKEN.

Oświadczamy, że będziemy nadal konsekwentnie i odważnie zabierać głos w sprawach, które dotyczą interesów pracowniczych – niezależnie od tego, jak bardzo niektórym osobom może to przeszkadzać.

W odpowiedzi na pismo z dnia 6 marca 2025 r. dotyczące konsultacji propozycji regulacji płac pracowników uczelni od stycznia 2025 r., niniejszym przedstawiamy naszą opinię w tej sprawie.

Z zadowoleniem przyjmujemy decyzję o zróżnicowaniu procentowych podwyżek wynagrodzeń nauczycieli akademickich, uwzględniającą wyższe podwyżki dla osób z najniższymi wynagrodzeniami. Uważamy jednak, że różnice te powinny być większe, gdyż obecne wartości nominalne podwyżek nadal nie niwelują znaczących dysproporcji płacowych w tej grupie zawodowej.

Zaskoczenie budzi natomiast brak zróżnicowania procentowego podwyżek wśród pracowników niebędących nauczycielami akademickimi. Taka decyzja jest niezrozumiała, ponieważ prowadzi do dalszego pogłębiania nierówności płacowych w tej grupie zawodowej oraz może sprzyjać negatywnym zjawiskom związanym z awansem pracowników. W związku z tym ponownie apelujemy do Pana Rektora o uproszczenie tabeli zaszeregowania pracowników niebędących nauczycielami akademickimi. Nowa tabela powinna zawierać mniej kategorii oraz grup zaszeregowania. Dodatkowo proponujemy, aby w tej grupie – podobnie jak w przypadku nauczycieli akademickich – podwyżki były zróżnicowane procentowo w zależności od kategorii zaszeregowania, co pozwoliłoby na zmniejszenie dużych różnic płacowych między najmniej i najwyżej zarabiającymi pracownikami (Kat. I: 4412,00 zł – kat. XIV: 15 203,00 zł).

Chcielibyśmy również zwrócić uwagę na istotną kwestię związaną z różnicami w poziomie wynagrodzeń pracowników niebędących nauczycielami akademickimi i nauczycieli akademickich. Wprowadzenie w propozycji podwyżek na podobnym poziomie procentowym (ok. 4%) dla obu grup sprawia, że realny wzrost wynagrodzeń pracowników niebędących nauczycielami akademickimi jest znacznie wyższy ze względu na stałą premię regulaminową w wysokości 20% naliczaną od podstawy. Warto podkreślić, że nauczyciele akademiccy nie otrzymują tego rodzaju premii, co skutkuje realnie niższymi wynagrodzeniami w porównaniu do pracowników niebędących nauczycielami akademickimi.

Analizując przedstawione rozwiązania, zauważamy, że wynagrodzenie pracownika kategorii VIII po uwzględnieniu premii regulaminowej staje się porównywalne z wynagrodzeniem profesora uczelni, a w wyższych kategoriach je przewyższa. Przykładowo, osoby zatrudnione od kategorii XII (np. starsi specjaliści) zarabiają więcej niż profesor tytularny. Skrajnym przypadkiem jest sytuacja pracownika z XIV kategorią zaszeregowania, którego wynagrodzenie – po doliczeniu premii – może przekroczyć 18 tys. zł, co przewyższa wynagrodzenie prorektora. W celu identyfikacj poszczególnych stanowisk pracy odsyłamy do załaczonej tabeli ).

Uważamy, że w pierwszej kolejności należy dążyć do znaczącego wzrostu wynagrodzeń nauczycieli akademickich. Jednocześnie wynagrodzenia na najwyższych stanowiskach pracowników niebędących nauczycielami akademickimi nie powinny rosnąć w tym samym tempie, gdyż już osiągnęły bardzo wysoki poziom. Konieczne jest natomiast większe podniesienie wynagrodzeń pracowników niebędących nauczycielami akademickimi o niższych kategoriach zaszeregowania, ponieważ ich płace niewiele przewyższają minimalne wynagrodzenie krajowe.

Pomimo powyższych zastrzeżeń, wykazując dobrą wolę i nie chcąc opóźniać wypłaty podwyżek – zwłaszcza że pozostałe związki zawodowe pozytywnie zaopiniowały tę propozycję – deklarujemy gotowość do podpisania zaproponowanego porozumienia. Jednocześnie apelujemy do Pana Rektora oraz pozostałych związków zawodowych o poważną, partnerską debatę nad regulacją płac w przyszłości. Liczymy, że uda nam się wspólnie wypracować sprawiedliwy system wynagrodzeń, który uwzględni potrzeby wszystkich grup zawodowych.

Kraków, 14 grudnia 2024 r.

 OŚWIADCZENIE

 Komisji Międzyzakładowej OZZ „Inicjatywa Pracownicza” przy Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej i Nowej Erze w związku z wyborami Rady Uczelni Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, przewidzianymi na dzień 16 grudnia 2024 r.

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej jest wspólnotą, która powinna kierować się zasadami demokracji, przejrzystości i współpracy. Niestety, analiza sprawozdania Rady Uczelni (RU) za 2024 rok oraz działania podejmowane przez ten organ budzą poważne wątpliwości co do ich zgodności z oczekiwaniami społeczności akademickiej.

Sprawozdanie podkreśla, że RU realizowała swoje ustawowe i statutowe zadania, wsłuchując się w głosy społeczności akademickiej i pełniąc funkcję doradczą. Jednakże wydarzenia z marca 2024 roku, gdy RU odrzuciła jednego z dwóch kandydatów na stanowisko rektora, stawiają te deklaracje pod znakiem zapytania. Ostateczne wskazanie jednego kandydata przez RU, bez podania przekonującego uzasadnienia, odebrało społeczności realną możliwość wyboru. Elektorzy mieli wybierać „jednego z jednego kandydata”, co wzbudziło protesty i emocje, które – jak przyznaje prof. Dariusz Rott – RU przewidywała, ale mimo to podjęła decyzję sprzeczną z duchem demokratycznego procesu.

W sprawozdaniu podkreśla się niezależność RU oraz poszanowanie autonomii Uczelni. Jednak analiza działania Rady, szczególnie w kontekście jej bliskich relacji z Rektorem, rodzi poważne wątpliwości. Wskazanie przez obecnego Rektora kandydatów do przyszłej Rady – w większości obecnych jej członków – podaje w wątpliwość niezależność tego organu. Sprawozdanie nie wskazuje na podejmowanie działań w obliczu problemów sygnalizowanych przez społeczność akademicką, a jednocześnie odnotowuje poparcie RU dla obecnego Rektora w procedurze odwoławczej wszczętej przez Ministra Nauki.

RU, zgodnie z własnym sprawozdaniem, zajmowała się wieloma kwestiami organizacyjnymi, takimi jak zatwierdzanie dokumentów finansowych, wyrażanie zgody na dodatkowe zajęcia zarobkowe Rektora czy wybór firmy audytorskiej. Jednak zabrakło aktywności w obszarze reagowania na problemy akademickiej codzienności, wskazywania nieprawidłowości czy podejmowania działań na rzecz poprawy standardów zarządzania Uczelnią.

Naszym zdaniem przyszła Rada Uczelni musi działać na innych zasadach:

• Pełna niezależność od wpływu Rektora oraz innych organów uczelni.
• Skuteczny nadzór nad działaniami władz Uczelni, w tym reagowanie na wszelkie nieprawidłowości.
• Zgodność z oczekiwaniami społeczności akademickiej, która wymaga przejrzystości, otwartości i rzeczywistego reprezentowania interesów wspólnoty.
• Ograniczenie udziału obecnych członków Rady w nowej kadencji, by uniknąć wątpliwości co do ich niezależności.

Apelujemy do Państwa Senatorek i Senatorów Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej, aby dokonała świadomego wyboru członków Rady Uczelni, którzy będą rzeczywiście reprezentować interesy Uniwersytetu jako wspólnoty, a nie wąskich grup interesów.

Zachęcamy do zapoznania się z treścią pisma, które nasz związek wystosował do Pana Rektora w związku z informacjami o rozpoczęciu procedury oceny okresowej wobec części nauczycieli akademickich w naszej Uczelni.

Kraków, 10.12.2024 r.

Szanowny Panie Rektorze,

Do naszej organizacji związkowej docierają informacje o wszczynaniu procedury oceny okresowej nauczycieli akademickich w naszej Uczelni. W związku z tym prosimy o wskazanie, na podstawie którego zarządzenia i przy zastosowaniu jakich kryteriów mają być przeprowadzone oceny pracowników.

W piśmie z 22 marca 2024 r., skierowanym do Pana Rektora, Minister Nauki jednoznacznie stwierdził, że zarządzenie nr R.Z.0211.22.2023 Rektora UKEN z dnia 14 marca 2023 r. w sprawie przeprowadzenia oceny okresowej nauczycieli akademickich jest niezgodne z art. 128 ust. 3 zdanie 5 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, z późn. zm.). Minister wskazał również, że „dokonywanie ocen okresowych na podstawie Zarządzenia Nr R.Z.0211.22.2023 może być rozpatrywane pod kątem uporczywego naruszania obowiązujących przepisów prawa”.

W tym samym piśmie Minister Nauki wezwał Pana Rektora do pilnego „przyjęcia skonsultowanych ze związkami zawodowymi rozwiązań przejściowych”. Tymczasem do tej pory społeczności akademickiej, w tym naszej organizacji związkowej, nie zostały przedstawione żadne propozycje dotyczące wprowadzenia nowych (przejściowych lub stałych) zasad i kryteriów oceny nauczycieli akademickich.

W naszej ocenie, w myśl przywołanego pisma Ministra Nauki, dokonywanie ocen okresowych nauczycieli akademickich na podstawie zarządzenia nr R.Z.0211.22.2023 Rektora jest prawnie niedopuszczalne. Ze względu na wagę i pilność poruszonej sprawy prosimy o odpowiedź w terminie do 7 dni od otrzymania niniejszego pisma.

Z poważaniem,
za KM OZZ „Inicjatywa Pracownicza”
Tomasz Sikora

Poniżej zamieszczamy treść pisma (skan dostępny tutaj), które nasza organizacja związkowa skierowała w ostatnich dniach do Pana Rektora. Pismo dotyczy utrzymujących się w Uczelni niejasności w kwestii konieczności odrabiania zajęć dydaktycznych, które nie odbyły się ze względu na przybywanie nauczyciela akademickiego na zwolnieniu lekarskim. O sprawie pisaliśmy już kiedyś tutaj, jednak wątpliwości pozostają. Po otrzymaniu wyjaśnień od Pana Rektora niezwłocznie je Państwu przekażemy.

Szanowny Panie Rektorze,

W nawiązaniu do wiadomości e-mail z dnia 25 listopada 2024 r., wysłanej przez Pana Dyrektora Instytutu Psychologii, dr. Rafała Abramciówa, prof. UKEN, do pracowników Instytutu (Załącznik nr 1), dotyczącej konieczności odrabiania zajęć dydaktycznych, które nie odbyły się z powodu krótkoterminowych zwolnień lekarskich, jak również informacji, jakie zostały przekazane pracownikom Instytutu Psychologii, podczas spotkania z Dyrekcją w dn. 21 listopada 2024 r. , że nieodbyte godziny zajęć dydaktycznych z powodu trwających krócej niż tydzień zwolnień lekarskich mają być wykazywane jako nieodbyte w sprawozdaniach rocznych z realizacji zajęć, uprzejmie prosimy o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji.

W przywołanej wiadomości Pan Dyrektor Abramciów jako uzasadnienie swojego stanowiska wskazał na Zarządzenie Nr R.Z.0211.6.2024 Rektora UKEN z dnia 5 lutego 2024 r., zmieniającego zarządzenie nr R.Z.0211.3.2021 z dnia 14 stycznia 2021 r., którego § 6 ust. 2 — w naszej ocenie — może być niezgodne z przepisami prawa pracy:

§ 6

2. Usprawiedliwieniu podlegają nieobecności w pracy związane z chorobą trwającą pełny tydzień i powyżej tygodnia. Usprawiedliwieniu podlegają tylko te godziny zajęć dydaktycznych, które były zaplanowane w czasie nieobecności nauczyciela akademickiego, a niezrealizowane z powodu choroby.

Podkreślamy, że kwestie zwolnień lekarskich (L4) pracowników Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej są regulowane przez Kodeks pracy oraz Regulamin Pracy UKEN. Zgodnie z tym przepisami, zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby pracownika lub konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny zwalnia pracownika od obowiązku świadczenia pracy w okresie ich trwania. Żadne przepisy prawa nie nakładają na pracownika obowiązku odpracowywania zajęć dydaktycznych niezrealizowanych z powodu zwolnienia lekarskiego.

W celu uzasadnienia powyższego, cytujemy fragment opinii prawnej dotyczącej tej kwestii:

Zarówno zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby pracownika (tzw. L4), jak i zaświadczenie lekarskie stwierdzające konieczność osobistego sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad chorym członkiem rodziny (tzw. L4 na dziecko), zwalniają pracownika od obowiązku świadczenia pracy w okresie ich trwania.

Ponadto żaden przepis prawa pracy nie zobowiązuje pracownika do odpracowania czasu przebywania na zwolnieniu lekarskim – byłoby to sprzeczne z celem przepisów dotyczących zwolnień od pracy w okresie choroby potwierdzonej odpowiednim zaświadczeniem lekarskim.

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) w piśmie z dnia 31 marca 2022 r. (nr KR-PPR­A.0600.2284.2021.18) jednoznacznie potwierdziła, że wymaganie odpracowania zajęć dydaktycznych przez pracownika w związku z jego usprawiedliwioną nieobecnością jest niedopuszczalne. W odpowiedzi tej zaznaczono (str. 8):

Odnosząc się do Państwa pytania czy pracodawca ma prawo wymagać od nauczyciela akademickiego „odpracowania”, zajęć które nie zostały przez niego przeprowadzone z uwagi na usprawiedliwioną nieobecność lub też wręcz zobowiązywać nauczyciela akademickiego do takiego „odpracowania” — informuje, że pracodawca takiego prawa nie posiada. Zaznaczyć przy tym należy, iż na wniosek (lub za zgodą) pracownika może być zmieniony jego przydział czynności odzwierciedlony w „Kartach przydziału zajęć dydaktycznych” — czego skutkiem może być przeprowadzenie określonych zajęć w innym niż planowany pierwotnie terminie lub zmiana liczby przydzielonych wcześniej godzin ponadwymiarowych. Co do sformułowanych przez Państwo wątpliwości co do procedur usprawiedliwiania nieobecności nauczyciela z powodu niezdolności do pracy („L4″) informuję, że kwestia ta jest jednoznacznie uregulowana w powszechnie obowiązujących przepisach prawa pracy (także Regulaminie Pracy).

Przypominamy także, że podczas spotkania w dniu 7 grudnia 2023 r. z przedstawicielami Komisji Międzyzakładowej OZZ „Inicjatywa Pracownicza” omawialiśmy już tę sprawę i wtedy Pan Rektor podzielił nasze stanowisko wyrażając opinię, że odrabianie zajęć dydaktycznych, które nie odbyły się z powodu usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela akademickiego, nie może być obowiązkowe, chyba że sam pracownik wyrazi na to chęć. Jednocześnie zapewnił Pan Rektor o gotowości interwencji w przypadkach naruszenia tej zasady. W związku z powyższym uprzejmie prosimy o pilne wyjaśnienie tej sytuacji i zajęcie stanowiska w sprawie interpretacji oraz stosowania ww. Zarządzenia Rektora w praktyce. Z uwagi na wagę problemu oraz jego wpływ na prawa pracowników Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej, prosimy o odpowiedź w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego pisma.

Z poważaniem

Za Prezydium Komisji Międzyzakładowej OZZ „Inicjatywa Pracownicza” przy UKEN i NE:

dr hab. Piotr Trojański, prof. UKEN
Przewodniczący

Obecnie trwają prace nad przyjęciem w UKEN wymaganej prawem procedury zgłaszania naruszeń prawa i ochrony sygnalistów. Uważamy, że jest to sprawa ogromnej wagi, ponieważ procedura ta może już w niedalekiej przyszłości pomóc w przywracaniu praworządności w naszej Uczelni.

W imię transparentności dzielimy się z Pańswem naszymi konstruktywnymi uwagami, które w ramach konsultacji związkowych przesłaliśmy do Pani mgr Anety Wójcik. Z tekstem projektu mogą zapoznać się Państwo tutaj.

Opinia Komisji Międzyzakładowej Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza” przy Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej i Nowej Erze na temat projektu „Procedury zgłaszania naruszeń prawa i ochrony sygnalistów w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie”

Szanowny Pani,

W imieniu Komisji Międzyzakładowej Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza” przy Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej i Nowej Erze pragniemy przedstawić opinię dotyczącą projektu „Procedury zgłaszania naruszeń prawa i ochrony sygnalistów w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie” (dalej: Procedura), który został przesłany do konsultacji pismem z dn. 21 października 2024 r. (sygn. _DO.0201.7.2024). Przeanalizowaliśmy dokument pod kątem zgodności z Ustawą z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz. U. 2024 poz. 928) oraz skuteczności proponowanych rozwiązań w ochronie praw pracowników oraz w zakresie zabezpieczenia interesu uczelni jako instytucji.

Po analizie dokumentu dostrzegamy szereg pozytywnych elementów oraz pewne braki, które naszym zdaniem wymagają uzupełnienia w celu pełnej zgodności z ustawą i zapewnienia bezstronnego procedowania zgłaszanych naruszeń oraz optymalnych warunków ochrony sygnalistów. Poniżej przedstawiamy nasze szczegółowe uwagi i propozycje zmian:

1. Uwzględnienie studentów oraz innych uczestników życia akademickiego jako sygnalistów

 Obecny projekt Procedury nie przewiduje, że student może pełnić rolę sygnalisty, mimo że zgodnie z ustawą o ochronie sygnalistów z dnia 14 czerwca 2024 r. również studenci oraz inne osoby związane z uczelnią, takie jak praktykanci czy stażyści, mają prawo zgłaszania naruszeń prawa, jeśli uzyskali informacje o takich naruszeniach w związku ze swoją działalnością na uczelni. Uwzględnienie studentów i innych uczestników życia akademickiego jest zgodne z literą i duchem ustawy, która zapewnia ochronę każdemu, kto w związku z działalnością instytucji pozyskał wiedzę o naruszeniu prawa.

Proponowana poprawka: Zalecamy rozszerzenie definicji „sygnalisty” w §1 Procedury o studentów oraz inne osoby uczestniczące w życiu akademickim UKEN, poprzez dodanie następującego zapisu:

“Sygnalista” — oznacza osobę fizyczną, która zgłasza informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą lub inną formą współpracy lub działalności związanej z uczelnią, w tym również studentów, praktykantów oraz osoby uczestniczące w działalności akademickiej uczelni.

Wprowadzenie tego zapisu zapewni, że również studenci, praktykanci i inne osoby związane z uczelnią mogą być objęci ochroną przewidzianą dla sygnalistów, co pozytywnie wpłynie na bezpieczeństwo i kulturę zgłaszania naruszeń na UKEN oraz zgodność Procedury z ustawą.

2. Zapewnienie bezstronności osób wyznaczonych do rozpatrywania zgłoszeń naruszeń prawa

Obecny projekt Procedury zakłada, że Pełnomocnika ds. zgłaszania naruszeń oraz członków Komisji ds. zgłoszeń powołuje bezpośrednio Rektor. Uważamy, że takie rozwiązanie nie gwarantuje pełnej bezstronności, zwłaszcza gdy zgłoszenie dotyczy obszarów bezpośrednio podlegających pod nadzór rektorski. Powoływanie pełnomocnika oraz członków komisji przez Rektora stwarza ryzyko konfliktu interesów, a tym samym może ograniczać niezależność i obiektywizm tych organów.

Proponowana poprawka: W celu zapewnienia pełniejszej niezależności oraz zaufania do systemu zgłaszania naruszeń, sugerujemy, aby w miejsce Pełnomocnika Rektora ds. zgłoszeń naruszeń prawa powołać Koordynatora ds. zgłaszania naruszeń prawa (w tej sytuacji potrzebna jest zmiana nazwy funkcji ww. osoby) oraz członków Komisji ds. rozpatrywania zgłoszeń naruszeń prawa powoływał Senat Uczelni, który pełni funkcje nadzorcze i kontrolne nad działalnością uczelni, a jako organ kolegialny w większym stopniu gwarantuje wybór niezależnego kandydata. Wprowadzenie tego zapisu w §4 ust. 2 i 4 Procedury pozwoli na wzmocnienie niezależności tych organów i zwiększy przejrzystość ich działania.

Wydaje się również, że trzyosobowy skład Komisji jest niewystarczający, ponieważ rozpatrywane sprawy mogą mieć bardzo złożony charakter. Proponujemy zwiększenie liczby członków Komisji do pięciu, w tym uwzględnienie w jej składzie funkcji zastępcy Koordynatora. Proponowane brzmienie §4, ust. 4 i 5:

4. Komisja składa się z przewodniczącego, zastępcy przewodniczącego oraz trzech członków. Przewodniczącym Komisji jest Koordynator ds. zgłoszeń naruszeń prawa, a zastępcą przewodniczącego jest zastępca Koordynatora ds. zgłoszeń naruszeń prawa.

5. Członków Komisji powołuje Senat na dwuletnią kadencję. W uzasadnionych wypadkach, w tym na uzasadniony wniosek Rektora, Senat może odwołać członka Komisji przed upływem kadencji i powołać w jego miejsce innego członka.

Kolegialna decyzja o dalszym biegu zgłoszenia: Obecne sformułowanie w §5 ust. 5 Procedury jest niejasne i może sugerować, że Przewodniczący Komisji ma kompetencje do samodzielnego decydowania o dalszym biegu sprawy lub braku dalszego biegu. Konieczne jest doprecyzowanie: “Po dokonaniu przez Komisję wstępnej kwalifikacji…”. Decyzje Komisji muszą być podejmowane kolegialnie, co zmniejszy ryzyko subiektywnej oceny zgłoszeń i zapewni, że decyzje będą oparte na rzetelnej i obiektywnej analizie.

Ponadto w §5 brakuje, naszym zdaniem, następujących elementów:

• określenie terminu wydania rekomendacji odnośnie do biegu sprawy (ust. 5); proponowany termin: nie później niż do 14 dni od dnia zgłoszenia;
• kryteriów pozostawienia zgłoszenia bez dalszego biegu (np zgłoszenie nie dotyczy informacji o naruszeniu prawa, zgłoszenie jest w oczywisty sposób niewiarygodne);
• określenie trybu prac Komisji (posiedzenia stacjonarne lub zdalne, głosowania, sporządzanie protokołu z każdego posiedzenia);
• uprawnienie Komisji do żądania od każdej jednostki organizacyjnej Uczelni i każdego pracownika (nie wyłączając Rektora) wszelkiej dokumentacji, która może mieć związek ze zgłoszoną sprawą, w celu bądź to wstępnej weryfikacji zgłoszenia, bądź to w ramach dalszych działań następczych;
• wyłączenia z prac Komisji członka w sytuacji, gdy zachodzi jakikolwiek konflikt interesów (w tym zależności rodzinne, przyjacielskie lub biznesowe, relacja podwładny/przełożony itp.); ust. 7 przewiduje wyłączenie członka Komisji z prac nad daną sprawą wyłącznie w przypadku, gdy zgłoszenie dotyczy członka Komisji; przy założeniu, że skład Komisji jest poszerzony do 5 osób, powoływanie nowego członka Komisji w miejsce osoby wyłączonej z procedowania danej sprawy nie wydaje się konieczne;
• określenia kto jest dysponentem rejestru zgłoszeń i odpowiada za jego poufność;

Wątpliwości może budzić także §5, ust 5, pkt 3: czy proponowany zapis na pewno wyczerpuje ustawowy katalog działań następczych (“wszczęcie kontroli lub postępowania administracyjnego, wniesienie oskarżenia, działanie podjęte w celu odzyskania środków finansowych lub zamknięcie procedury”)?

Kryteria wyboru Koordynatora i członków Komisji ds. zgłoszeń: Dla zagwarantowania bezstronności i transparentności procesu sugerujemy także dodanie w § 4 ust. 2 i 4 wymogów dotyczących osób powoływanych na te funkcje. W szczególności zalecamy, aby:

• Koordynator oraz członkowie Komisji ds. zgłoszeń posiadali nienaganną opinię w środowisku akademickim,
• nie pełnili innych funkcji w uczelni,
• nie byli członkami żadnych związków zawodowych działających na terenie uczelni.

Wprowadzenie powyższych wymogów zapewni, że osoby odpowiedzialne za rozpatrywanie zgłoszeń będą działać w sposób niezależny i cieszyć się zaufaniem, co przyczyni się do budowania kultury otwartości i odpowiedzialności w zakresie zgłaszania nieprawidłowości w uczelni.

3. Prawo do zgłoszenia zewnętrznego

Zaproponowana Procedura nie podkreśla jednoznacznie, że sygnalista ma prawo dokonać jednocześnie zgłoszenia bezpośrednio do organów zewnętrznych bez uprzedniego zgłoszenia wewnętrznego. Zgodnie z ustawą, każdy sygnalista ma prawo do zgłoszenia naruszeń prawa bezpośrednio do organów zewnętrznych (takich jak np. Rzecznik Praw Obywatelskich), co stanowi ważny element systemu ochrony praw obywatelskich i zapewnia sygnaliście swobodę w wyborze formy zgłoszenia.

Proponowana poprawka: W celu podkreślenia tego uprawnienia proponujemy uzupełnić § 8 Procedury o zapis jednoznacznie wskazujący, że sygnalista może jednocześnie zgłosić nieprawidłowości do właściwych organów zewnętrznych (Rzecznika Praw Obywatelskich, odpowiednich instytucji krajowych i unijnych) niezależnie od zgłoszenia wewnętrznego lub jednocześnie z nim. Wyraźne przedstawienie tej możliwości zwiększy przejrzystość procedur i pomoże sygnalistom w zrozumieniu ich pełnych praw.

4. Ochrona przed działaniami odwetowymi

W procedurze zawarto ogólny zakaz działań odwetowych wobec sygnalistów, co jest krokiem we właściwym kierunku. Niestety, dokument nie zawiera szczegółowych wytycznych dotyczących środków, jakie sygnalista może podjąć, gdyby spotkały go takie działania. Zabezpieczenie osób, które zdecydują się na zgłoszenie, przed wszelkimi formami represji, jest kluczowym elementem ochrony sygnalistów i w znaczący sposób wpływa na ich gotowość do ujawniania nieprawidłowości.

Proponowana poprawka: W § 6 należy dodać zapis wskazujący, jakie kroki sygnalista może podjąć w przypadku wystąpienia działań odwetowych, w tym:

• możliwość złożenia skargi do wewnętrznych organów kontrolnych uczelni,
• możliwość skierowania sprawy do Rzecznika Praw Obywatelskich lub innych właściwych organów.

Ponadto proponujemy wskazanie instytucji wspierających sygnalistów oraz środków odwoławczych przysługujących pracownikom i studentom UKEN, w szczególności dotyczących postępowania sądowego w przypadku naruszenia praw sygnalistów. Uwzględnienie takich zapisów wzmocni ochronę sygnalistów i zapewni im poczucie bezpieczeństwa.

5. Ochrona osób powiązanych z sygnalistą

Ustawa przewiduje ochronę nie tylko dla sygnalistów, ale także dla osób im bliskich, takich jak współpracownicy, rodzina oraz osoby wspierające zgłoszenie. Projekt Procedury zawiera jedynie ogólny zapis o ochronie „osób powiązanych z sygnalistą” i „osób pomagających w zgłoszeniu,” jednak nie precyzuje szczegółów, jak taka ochrona miałaby wyglądać. Konkretyzacja tej ochrony jest istotna dla zbudowania pełnego zaufania do procedury zgłaszania naruszeń.

Proponowana poprawka: W § 6 sugerujemy dodanie zapisu, że osoby blisko współpracujące z sygnalistą, członkowie rodziny oraz inne osoby wspierające sygnalistę są objęte ochroną prawną przed działaniami odwetowymi i opisać, na czym miałaby ta ochrona prawna polegać. Uwzględnienie tej poprawki zwiększy bezpieczeństwo zgłoszeń i zachęci pracowników do udzielania wsparcia sygnalistom.

6. Przetwarzanie danych osobowych i poufność informacji

 Ochrona danych osobowych stanowi istotny element ochrony sygnalistów. Procedura odnosi się do przetwarzania danych osobowych zgodnie z RODO, jednak brak jest szczegółowych wytycznych dotyczących ograniczenia dostępu do danych oraz obowiązku zachowania poufności, co jest kluczowe dla ochrony tożsamości sygnalistów i osób wskazanych w zgłoszeniach.

Proponowana poprawka: Zalecamy uzupełnienie § 5 lub § 6 o szczegółowe wytyczne dotyczące przechowywania i zabezpieczania danych sygnalistów oraz osób objętych zgłoszeniem. Warto wyraźnie wskazać, że dostęp do tych danych będzie ściśle ograniczony wyłącznie do osób uprawnionych. Dodatkowo rekomendujemy uwzględnienie zapisów dotyczących możliwości anonimowego zgłaszania naruszeń, w szczególności w przypadku, gdy sygnalista czuje się zagrożony.

7. Przyjmowanie zgłoszeń anonimowych

Obecna wersja Procedury wyklucza możliwość przyjmowania zgłoszeń anonimowych. Jest to zapis, który w naszej ocenie może ograniczać gotowość pracowników do zgłaszania nieprawidłowości, szczególnie w sytuacjach, w których obawiają się działań odwetowych. Anonimowe zgłoszenia mogą stanowić ważne źródło informacji o nieprawidłowościach, dlatego warto uwzględnić tę możliwość w procedurze.

Proponowana poprawka: Postulujemy wprowadzenie możliwości przyjmowania zgłoszeń anonimowych, szczególnie w przypadku, gdy treść zgłoszenia dostarcza wystarczających informacji umożliwiających dalsze postępowanie wyjaśniające. Taka modyfikacja umożliwi pełniejszy przepływ informacji o potencjalnych naruszeniach, zwiększając tym samym skuteczność procedury.

8. Dodatkowe informacje zwrotne dla sygnalistów

Procedura przewiduje przekazanie informacji zwrotnej po zgłoszeniu w ciągu 7 dni, a następnie w terminie do 3 miesięcy, co stanowi dobry standard komunikacji z sygnalistą. Uważamy jednak, że wprowadzenie dodatkowych informacji zwrotnych na żądanie sygnalisty lub po określonym czasie zwiększyłoby transparentność procesu i podniosłoby jego wiarygodność. Poza tym należy rozważyć możliwość skrócenia okresu komunikacji z sygnalistą z trzech do dwóch miesięcy.

Proponowana poprawka: Zalecamy zmianę w § 5 pkt. 9 zapisu o terminie otrzymania informacji zwrotnej przez sygnalistę na nie dłuższy niż 2 miesiące od dnia potwierdzenia zgłoszenia. Ponadto sugerujemy dodanie w § 5 zapisu o możliwości otrzymania przez sygnalistę dodatkowych informacji na temat postępu sprawy na jego wniosek lub w regularnych odstępach czasu (np. co 2 miesiące), jeśli postępowanie trwa dłużej. Wzmocni to transparentność procedury i zwiększy zaufanie pracowników do systemu.

9. Dokumentacja działań następczych i prowadzenie rejestru zgłoszeń

Zgodnie z ustawą, dokumentacja wszystkich działań następczych po zgłoszeniu powinna być prowadzona w sposób zapewniający poufność i bezpieczeństwo informacji. W projekcie Procedury zabrakło szczegółów dotyczących prowadzenia i zabezpieczenia rejestru zgłoszeń.

Proponowana poprawka: Sugerujemy, aby § 5 oraz § 9 zostały uzupełnione o zapis o obowiązku dokumentowania każdego etapu działań następczych w ramach rejestru zgłoszeń. Rejestr powinien być dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych, a jego forma powinna zapewniać pełne bezpieczeństwo i poufność przechowywanych danych.

Ponadto wnioskujemy o usunięcie z § 9, ust 2, zdania: “Wszelkie kwestie sporne lub nieuregulowane w niniejszej Procedurze lub w ustawie rozstrzyga ostatecznie Rektor.” Zapis otwiera zbyt szerokie pole do interpretacji Procedury przez jednoosobowy organ Uczelni. Kwestie sporne lub nieuregulowane powinny być rozstrzygane w drodze przyjętych przez Senat poprawek do Procedury, w tym na wniosek Rektora.

Podsumowanie

Przedstawione uwagi mają na celu dostosowanie Procedury do wymogów ustawy o ochronie sygnalistów oraz wzmocnienie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. W naszym przekonaniu wprowadzenie zaproponowanych zmian zwiększy przejrzystość Procedury, a także zapewni bezstronne procedowanie zgłaszanych naruszeń oraz poprawi poczucie bezpieczeństwa wśród pracowników i studentów, zachęcając ich do korzystania z procedury zgłaszania nieprawidłowości.

Z poważaniem

Za Prezydium Komisji Międzyzakładowej OZZ „Inicjatywa Pracownicza” przy UKEN i NE:

Dr hab. Piotr Trojański, prof. UKEN
Przewodniczący

W związku z pismem Rektora UKEN prof. dr. hab. Piotra Borka skierowanym do społeczności naszego Uniwersytetu w dniu 9.09.2014, Komisja Międzyzakładowa OZZ Inicjatywa Pracownicza przy UKEN i NE pragnie stwierdzić, co następuje.

KM OZZ IP przy UKEN i NE nigdy nie walczyła, nie walczy i nie będzie walczyć z ludźmi, w tym z Rektorem UKEN, prof. dr. hab. Piotrem Borkiem. Określenia takie jak „walka”, „chaos” i „anarchia” są próbą przeniesienia odpowiedzialności za obecną sytuację na nasz związek zawodowy, który konsekwentnie i transparentnie realizuje swoje statutowe obowiązki w obronie prawa i interesów pracowniczych. Retoryka walki, której używa Pan Rektor, jest nie tylko całkowicie nieadekwatna do sytuacji, ale również nieodpowiedzialna, ponieważ prowadzi do eskalowania napięć w UKEN.

Bulwersujący jest fakt, że pracodawca atakuje legalnie działający związek zawodowy i jego członków, którzy od lat sumienną pracą współtworzą dorobek Uczelni. Nie zgadzamy się na przemoc słowną i groźby zawarte w liście Pana Rektora. Wzywamy do natychmiastowego zaprzestania naruszania dóbr osobistych naszej organizacji. Rozpowszechniane przez Pana Rektora insynuacje są próbą upolitycznienia spraw, których natura ma charakter czysto prawno-administracyjny. U źródeł obecnej sytuacji leży udokumentowane naruszanie prawa przez Rektora Piotra Borka, potwierdzone wyrokami sądowymi oraz decyzjami właściwych instytucji państwowych.

Przypominamy, że sprzeciw wobec bezprawnych zwolnień pracowników wyraziło wiele instytucji i organizacji z całej Polski. Warto podkreślić, że nawet Rada Uczelni w maju 2021 roku wyraziła krytyczne stanowisko w tej sprawie. Podobne głosy sprzeciwu wyrazili rektorzy innych uczelni oraz przedstawiciele KRASP i innych stowarzyszeń akademickich. Także niektóre Rady Instytutów UKEN wyrażały zastrzeżenia wobec zwolnień.

KM OZZ IP przy UKEN i NE nie miała, nie ma i nie będzie miała wpływu na działania jakiegokolwiek ministra, w tym Ministra Nauki, który jest organem naczelnym administracji rządowej i w sposób niezawisły podejmuje decyzje w sprawach będących w jego kompetencji. Jeśli Pan Rektor Piotr Borek nie zgadza się z Ministrem, swoje zastrzeżenia powinien kierować wyłącznie pod jego adresem. Minister ponosi pełną odpowiedzialność za swoje decyzje i ich prawne uzasadnienie.”Inicjatywa Pracownicza” nie jest w żadnej mierze stroną toczącego się postępowania administracyjnego.

Apelujemy do społeczności UKEN o roztropność i nieuleganie manipulacjom.